Me rritjen e rasteve tê Covid-19 dhe me dimrin qê ka trokitur kudo, nivelet tona tê energjisê dhe sistemet imune mund tê bien. Shpesh u drejtohemi ushqimeve qê na “ngushêllojnê” nê ditê tê ftohta dhe tê zymta, por ngrênia e ushqimeve tê duhura mund ta forcojê trupin tonê nê mênyrat mê tê mira. Kêtu janê disa nga lêndêt ushqyese mê tê dobishme pêr periudhên e dimrit dhe ushqimet ku gjenden.
Vitamina B12– Gjendet nê ushqime tê tilla si qumêshti, mishi dhe drithêrat nê mêngjes. Vitamina B12 mund tê ndihmojê nê luftên kundêr trishtimit tê dimrit.
“Ajo luan njê rol tê rêndêsishêm nê prodhimin e serotoninês, e cila ndihmon nê rregullimin e humorit,” thotê Mark Moyad, njê drejtor i mjekêsisê nê Universitetin e Miçiganit. Marrja e mjaftueshme e B12 mund tê ndihmojê nê uljen dhe zhdukjen e simptomave tê lodhjes dhe madje edhe depresionit.
“Kur nuk kemi B12 nê trup, ka kaq shumê gjêra qê mund tê shkojnê keq,” thotê ai. Donald Hensrud, drejtor i Programit tê Jetesês sê Shêndetshme tê Klinikês Mayo nê Rochester thotê se rreth 15% tê njerêzve mbi moshên 65 vjeç kanê mungesê tê B12, prandaj ai shpesh rekomandon suplemente prej 500 deri nê 1000 mikrogramê çdo ditê.
Vitaminê C– Gjendet nê ushqime duke pêrfshirê frutat agrume, domatet dhe patatet. Vitamina C ndihmon sistemin imunitar tê funksionojê si duhet. Nuk ka tê ngjarê tê shêrojê ose parandalojê ftohjet, por êshtê treguar se zvogêlon kohêzgjatjen e simptomave, thotê Moyad. Mund tê ndihmojê gjithashtu ata, sistemet e tê cilêve janê nên tendosje. Njê hulumtim i vitit 2013 i 29 provave klinike zbuloi se ndêrsa marrja rregullisht e vitaminês C nuk uli incidencên e ftohjeve nê popullatên e pêrgjithshme, por mund tê ketê ndihmuar 598 njerêz tê ekspozuar nê tê ftohtê tê tillê si vrapuesit dhe skiatorêt. Sasia ditore e rekomanduar e C êshtê 75 deri 90 miligramê nê ditê pêr tê rriturit. Njê portokall pêrmban 51 miligramê.
Vitamina D– Gjendet tek peshku yndyror, vezêt, mêlçia dhe kêrpudhat.
Disa studiues po shikojnê lidhjet e mundshme midis mungesês sê vitaminês D dhe Covid; gjetjet nga studimet qê ekzaminojnê pêrdorimin e vitaminês D pêr tê parandaluar ose trajtuar Covid nuk janê pêrfundimtare, por disa janê premtuese, thonê autoritetet. Vitamina D shpesh shtohet nê ushqime tê tilla si qumêshti dhe lêngu i portokallit. Trupi gjithashtu mund tê marre vitaminên D pêrmes ekspozimit nê rrezet e diellit. Pêr njerêzit qê janê vegjetariane mjekêt mund tê rekomandojnê marrjen e vitaminês D si shtesê pêr tê siguruar nivele tê pêrshtatshme, thotê Barbara Davis, njê dietologe.
Zinku– Gjendet nê ushqime duke pêrfshirê mishin e kuq, shpezê, gaforre dhe karavidhe, si dhe fasule, arra dhe drithêra. Zinku mund tê ndihmojê sistemin imunitar tê luftojê bakteret dhe viruset. Studiuesit kanê testuar efektivitetin e zinkut nê ashpêrsinê dhe kohêzgjatjen e simptomave tê ftohjes, me “rezultate tê pêrziera”. “Konsensusi duket tê jetê qê marrja e zinkut nê shenjên e parê tê njê ftohjeje duket se shkurton kohêzgjatjen pêrkundrejt mos marrjes sê zinkut”, thotê Craig Hopp, njê zêvendês drejtor nê Qendrên Kombêtare tê Shêndetit nê Amerikê.
Hekuri– Gjendet nê ushqime duke pêrfshirê mishin, prodhimet e detit, shpezêt, fasulet, spinaqin dhe drithêrat dhe bukêt e pasuruara me hekur. Moskonsumimi i mjaftueshêm i hekurit mund tê çojê nê anemi, simptomat e sê cilês mund tê pêrfshijnê lodhje, humbje e kujtesês dhe pêrqendrimit dhe aftêsia e humbur pêr tê luftuar infeksionet. Bishtajoret si fasulet e bardha, thjerrêzat dhe bizelet mbajnê hekur.
